امروزه حتی در کشورهای صنعتی و پیشرفته ارتقای علمی اساتید زن با چالش های بسیاری مواجه است. در این ارتباط با وجود این که تعداد دانشجویان دختر در این کشورها هر ساله در حال پیشرفت بوده است، در طی دو دهه گذشته تنها تغییر بسیار اندکی در رتبه های علمی اساتید پزشکی زن آن ها صورت گرفته است. هم چنین موارد متعددی از تبعیض جنسیتی (sexual discrimination) و حتی آزارهای جنسی (sexual harassment)  در استادان زن کشورهایی نظیر آمریکا گزارش شده است. بدین ترتیب، برخی محققان در این کشورها از وجود موانع جدی اما نامریی بر سر راه ارتقای علمی اساتید زن تحت عنوان سقف شیشه ای (Glass Ceiling) یا زمین چسبناک (Sticky Floor) یاد کرده اند. در این مطالعه با درنظر گرفتن این نکته که در ایران به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فرصت های قابل توجهی برای ورود زنان به عنوان جمعیتی تاثیرگذار در تمامی عرصه های علمی فراهم گردیده است، برای اولین بار در کشور روند ارتقای علمی اساتید زن در دانشگاه علوم پزشکی شیراز به عنوان یکی از بزرگ ترین دانشگاه های کشور بررسی گردیده است. در این راستا به تمامی عوامل تاثیرگذار به ویژه عوامل اجتماعی و اقتصادی توجه شده است. بدین منظور 100 نفر از اعضای هیات علمی زن نسبت به تکمیل پرسشنامه هایی که قبلا روایی و پایایی آن ها تایید شده بود، اقدام نمودند. به علاوه، اطلاعات دقیق مربوط به ارتقای مرتبه دانشگاهی تمامی 627 نفر عضو هیات علمی (شامل 220 زن و 407 مرد) شاغل در دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ابتدای نیمسال دوم سال تحصیلی 88- 1387 جمع آوری گردید. نتایج حاصله نشان دهنده کوتاه بودن چشمگیر مدت زمان توقف برای ارتقا به مرتبه علمی بالاتر در اعضای هیات علمی زن دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. هم چنین میانگین زمان توقف در مرتبه استادیاری و دانشیاری برای اعضای هیات علمی زن کوتاه تر از همتایان مرد آن ها بود (P<0.01). با توجه به یافته های این مطالعه و گزارش های رسمی منتشره در ایالات متحده، درصد اعضای هیات علمی زن در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بزرگ تر از این نسبت در دانشکده های پزشکی ایالات متحده آمریکاست. به همین ترتیب، سهم زنان در مدیریت گروه های آموزشی و هم چنین تصدی معاونت دانشکده های مختلف در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بسیار بزرگ تر از سهم زنان در دانشکده های پزشکی آمریکا می باشد. یافته های این مطالعه به خوبی بهتر بودن وضعیت ارتقای مرتبه دانشگاهی استادان زن دانشگاه علوم پزشکی شیراز را در مقایسه با همتایان مرد آن ها و حتی نسبت به همتایان زن آن ها در برخی از دانشگاه های کشورهای توسعه یافته غربی که وجود نوعی سقف شیشه ای در آن ها برای ارتقای اعضای هیات علمی زن گزارش شده است، نشان می دهد.

مقدمه: در ارزیابی های علم سنجی، اصلی ترین معیار برای تعیین جایگاه علمی و رتبه بندی کشورها، مراکز علمی و به ویژه دانشگاه ها، میزان مشارکت در تولید علم، نوآوری، فن آوری و به طور کلی مشارکت در روند توسعه علم جهانی عنوان شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش های علم سنجی، به مطالعه میزان تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان در طی 11 سال پرداخته شده است.روش بررسی: این مطالعه، پیمایشی- مقطعی و از نوع کاربردی بود. کلیه تولیدات علمی نمایه شده پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان در پایگاه های استنادی Scopus و Web of science) WOS) در فاصله زمانی 2008-1998 (472 رکورد)، جامعه این پژوهش را تشکیل داد. برای گردآوری اطلاعات، از جست و جوی پیشرفته هر دو پایگاه با محدودیت زمانی 11 ساله استفاده گردید. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای تحلیل گر ISI و Scopus.exe و آمار توصیفی استفاده شد.یافته ها: بیشترین تعداد تولیدات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان مربوط به سال 2008 (61 مدرک در WOS و 79 مدرک در Scopus) بود. فعال ترین نویسنده این دانشگاه، آقای مهرداد حاجیلویی (با 17 مقاله در WOS و 17 مقاله در Scopus) بود. دانشگاه علوم پزشکی تهران بیشترین همکاری (23 مدرک در WOS و 51 مدرک در Scopus) را با دانشگاه علوم پزشکی همدان در تولید علم داشته است. مجله Saudi medical journal با 9 مدرک در WOS و مجله Iranian biomedical journal با 13 مدرک در Scopus، انتشار بیشترین تعداد تولیدات علمی این دانشگاه را به خود اختصاص داده اند. حوزه های موضوعی علوم اعصاب (با 26 مقاله در WOS) و پزشکی عمومی (با 196 مقاله در Scopus) فعال ترین حوزه های پژوهشی در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان بوده اند.نتیجه گیری: هر چند تولید علم دانشگاه علوم پزشکی همدان نسبت به دانشگاه های تیپ یک علوم پزشکی کشور کمتر است، اما در کل با روند به نسبت مطلوبی در حال افزایش است که ادامه این روند، وابسته به عوامل مختلفی همچون تعامل پژوهشگران دانشگاه با دانشمندان و دانشگاه های داخلی و خارجی، افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه، برگزاری دوره های آموزشی شیوه های نگارش مقالات علمی به زبان انگلیسی و ... می باشد.

فرایند اجرای برنامه ارزشیابی نظام مند و یکپارچه اعضای هییت علمی، نیازمند به کارگیری منابع و روش های متنوع برای اجرای یک ارزشیابی جامع و عادلانه است. با گسترش کاربرد ابزارهای متنوع در فرایند ارزشیابی اعضای هییت علمی، پورتفولیو به عنوان ابزاری معرفی شده است که از طریق ثبت مستندات آموزشی نشان دهنده عملکرد اساتید، منعکس کننده فعالیتها و روند پیشرفت عملکرد اساتید باشد. در دانشگاه های علوم پزشکی کشور در سالهای اخیر استفاده از پورتفولیوی الکترونیکی مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد براساس نتایج نیازسنجی و اسناد بالادستی، پورتفولیوی آموزشی اعضای هییت علمی را با هدف ثبت و ارزشیابی اعضای هییت علمی در حیطه های وظایف تعیین شده، طراحی کرده است. پورتفولیوی آموزشی به صورت الکترونیکی طراحی شده است که شامل پنل های کمیت تدریس، کیفیت عملکرد آموزشی، ارزشیابی از دیدگاه ذینفعان مختلف، مستندات آموزشی، پژوهش و فناوری، فرهنگی، فعالیتهای اجرایی-مدیریتی است. نتایج مستندات ثبت شده در سامانه مذکور در فرایند ترفیع سالانه، اعطای امتیازات تشویقی و ارایه کارنامه عملکردی و مدیریتی قابلیت استفاده دارد.

مقدمه ما در جهانی بسر می بریم که روند تغییرات و تحولات شتاب چشم گیری به خود گرفته است و حفظ بقای سازمان ها در محیط رقابتی دنیای امروز، راهی جز کسب مزیت رقابتی برای آن ها باقی نمی گذارد. مزیت رقابتی، شامل مجموعه عوامل یا توانمندی هایی است که همواره سازمان را به نشان دادن عملکردی بهتر از رقبا قادر می سازد. این مطالعه با هدف تبیین شاخص های مزیت های رقابتی آکادمیک دانشگاه های علوم پزشکی در مسیر نیل به مرجعیت علمی از دیدگاه صاحب نظران این حوزه انجام گرفت. روش ها این مطالعه کیفی و از نظر نوع تحلیل محتوایی است که با مشارکت 5 صاحب نظر در حوزه مرجعیت علمی با روش نمونه گیری هدفمند، تنوع سمت و رشته انجام شد. روش جمع آوری داده ها مصاحبه های نیمه ساختار یافته انفرادی بود. متن مصاحبه ها، پیاده سازی و با استفاده از شیوه استقرایی به کد ها و طبقات شکسته شدند و نهایتا طبقات اصلی یا تم های نهایی از آن ها انتزاع گردید. یافته ها این پژوهش درحوزه مرجعیت علمی انجام شده و یافته های آن دارای 181 کد، 13طبقه و چهار تم فعالیت های برجسته دانشی، گسترش اقدام و دسترسی در محیط پیرامونی، تاثیرگذاری بنیادین در سطح دیسیپلین، منابع و زیر ساخت بود. نتیجه گیری یافته های این مطالعه نشان دهنده شاخص های تعیین مزیت های رقابتی دانشگاه های علوم پزشکی کشور در حوزه مرجعیت علمی بود که در مطالعه حاضر این شاخص ها با توجه به نظر صاحب نظران تبیین گردید

زمینه: همه شاخه های علوم، در آغاز به صورت تجربه و مهارت بوده اندک و با پشتوانه چند هزار مقاله و صدها کتاب، به عنوان یک رشته از علوم، قانونمند و دانشگاهی شدند. باید به فکر بود که کلیه علوم، به ویژه دانشهای تجربی که شتاب پیشرفت فزاینده ای دارند، در یکصد سال آینده در چه جایگاهی خواهند بود؟ملاحظات اخلاقی، می توانند به عنوان یک عامل بازدارنده بسیار موثر از کجروی و آسیب رسانی شاخه هایی از علوم که برخی از آنها شاید هنوز پا به عرصه نگذاشته اند، بکاهد. در ملاحظات اخلاق آکادمیک چارچوبهایی تعریف شده اند ولی هیچ کدام از این دستورالعملها کاربرد مطلق ندارند، بلکه آمیخته ای از آنها از سوی اهل علم پذیرفته شده اند.نتیجه گیری: در این نوشتار، ارزشها و ضد ارزشها (آداب و آفات) در مناسبات دانشگاهی در قالب دو جدول (مجموعه نظرات مرتن و میتروف و دیگران)، ارایه شده اند که می توانند مقایسه، داوری و انتخاب رفتارهای مناسب و اخلاقی علمی را آسانتر نمایند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

امروزه با بین المللی شدن آموزش عالی و نیز تسهیل ارتباطات جهانی ناشی از فرایند جهانی شدن، استفاده از ظرفیت های نظام آموزش عالی به مثابه ابزار تأثیرگذار در راستای کسب منافع ملی و قدرت نرم توسط کشورهای جهان به ویژه کشورهای توسعه یافته، روزبه روز بیشتر شده است؛ امری که از آن می توان به دیپلماسی آکادمیک تعبیر نمود. کشورهای مختلف جهان به فراخور قدرت فرهنگی و اقتصادی خود، روی برنامه های مبادلات فرهنگی و آموزشی سرمایه گذاری زیادی نموده اند. شاخص ترین و موفق ترین کشورها در این زمینه ایالات متحده امریکا است. از طریق برنامه های دیپلماسی آکادمیک مانند تبادلات دانشجویی و بورسیه های تحصیلی، پروژه های بین المللی آموزشی برای دیدارکنندگان خارجی، کنفرانس ها وسمینارهای دانشگاهی، گسترش زبان انگلیسی و غیره، ایالات متحده در حال انتقال ارزش ها و باورهای اخلاقی اش به نخبگان کشورهای جهان است. دولت ایالات متحده به دنبال آن است تا با گسترش برنامه های فرهنگی و دیپلماسی آکادمیک خود با مخاطبین جوان ارتباط برقرار کرده و پلی با رهبران آینده کشورها بویژه ایران ایجاد نماید. با نگاهی به عملکرد دیپلماسی آکادمیک ایالات متحده آمریکا در ایران در طول دهه های گذشته، می توان دریافت که این کشور در تلاش برای ترویج ارزش ها و سبک زندگی امریکایی، پرورش طبقه متوسط متمایل به غرب، جهت دهی به دانش و دانشگاه ها و همچنین گسترش زبان انگلیسی به مثابه زبان علمی و ارتباطی بوده است. بر همین اساس شناخت تجربیات و عملکرد امریکا در حوزه دیپلماسی آکادمیک برای کشوری با ظرفیت های جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت خواهد بود. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که کارکرد دیپلماسی آکادمیک ایالات متحده امریکا در جذبدانشگاهیان به ویژه نخبگان ایرانی چگونه بوده است؟ فرضیه مقاله بر این است که این کشور با استفاده از ابزارهای دانشگاهی و جذابیت های علمی و آموزشی خود، توانسته است بیشترین مبادلات آموزشی را در سطح جهان داشته باشد و از این طریق ضمن انتقال ارزش های خود به دانشگاهیان، قدرت نرم خود را افزایش دهد. این جاذبه ها، بسیاری از دانشگاهیان ایرانی را نیز برای تحصیل و تحقیق به سمت ایالات متحده امریکا سوق داده است.